Filmbespreking

Het gouden ei - Spoorloos

De beklemming in het kleine zwarte hok van de auto had haar bijna gek van angst gemaakt; het was even eenzaam geweest als in haar nachtmerrie van het Gouden Ei. Toen ze klein was had ze eens gedroomd dat ze opgesloten zat in een goden ei dat door het heelal vloog. Alles was zwart, er waren niet eens sterren, ze zou er altijd in moeten zitten, en ze kon niet doodgaan. Er was maar één hoop. Er vloog nog zo'n gouden ei door de ruimte, als ze tegen elkaar botsen zouden ze allebei vernietigd zijn, dan was het afgelopen. Maar het heelal was zo groot!

Eerlijk is eerlijk: Het was niet de eerste keer dat ik Het gouden ei las. Voor deze opdracht las ik het boek een vierde keer. De eerste keer dat ik het boek helemaal uitgelezen had, was ik met verstomming geslagen. Nog steeds vind ik telkens nieuwe (verborgen) aanwijzingen, details en opmerkelijkheden. Het bewijs dat dit een fantastisch boek is. Het beperkt aantal pagina's is misleidend, want hierdoor lijkt het soms alsof Tim Krabbé dit verhaal op één dag uit zijn losse pols heeft geschreven. Niets is echter minder waar. Het verhaal is net als een renovatie van een belangrijk monument. Binnenin staat het verhaal stevig net zoals de stelling. Alles klopt. En langs de buitenkant is, door de foto op het doek die de stelling verbergt, het verhaal prachtig waar te nemen.

Mijn liefde voor dit boek heb ik meegekregen van mijn favoriete leerkracht Nederlands op de middelbare school. Wellicht is hij er deels verantwoordelijk voor dat ik nu ook voor leerkracht Nederlands studeer. Hij is jammer genoeg recent overleden, maar hij heeft me wel warm gemaakt voor literatuur. Zo ben ik, dankzij hem, ook fan van Toon Tellegen en Het gouden ei. De verfilming had ik tot op heden nog niet gezien. Achteraf bleek dat ik eigenlijk weinig gemist had ...

Zoals vaak is het boek duizend keer beter dan de film. Ook hier was dit het geval. Misschien komt dit omdat de film al vrij oud was, maar de acteerprestaties zijn erg zwak. Bovendien hou ik ervan om zelf een beeld te vormen over de omgeving en personages. Bij een film worden deze beelden opgedrongen en dit ten koste van de fantasie. Ik heb mezelf moeten verplichten om de film helemaal uit te kijken. Dit terwijl het lezen steeds vanzelf ging.

Het verhaal werd grotendeels overgenomen in het script. Ook bepaalde passages uit het boek komen letterlijk terug. In het begin zijn de grote lijnen uit het boek ook terug te vinden in het verhaal. Het middenstuk van de film komt echter niet in het boek voor. Hoe de personages (zowel innerlijk als uiterlijk) in het boek werden voorgesteld, komt helemaal overeen met hoe ze er in de film uitzagen. Zo had Saskia ook een goudkleurig topje en witte spijkerbroek aan, was ze ook erg ijdel en had ze rode haren en veel sproeten. Ook haar 'aanstellerig' karakter wordt goed weergegeven in de film.

Een belangrijk verschil tussen het boek en de film is het rechtstreekse gevolg van een probleem waarmee de regisseur wellicht geconfronteerd werd. Het boek bestaat uit allerlei gedachten van Rex die hij niet uitspreekt. Zo blikt hij terug naar de vakantie in Italië. De auto viel toen zonder benzine en Saskia bleef helemaal alleen achter. Wanneer Rex terugkomt, is ze helemaal in paniek en vertelt ze hem over haar nachtmerrie van het Gouden Ei. Deze erg belangrijke passage moest op een of andere manier natuurlijk in de film terugkomen. De makers kozen ervoor om deze scène net voor de verdwijning van Saskia te laten plaatsvinden.

Er zijn nog een aantal details die verschillend zijn. Zo koopt Saskia in het boek op voorhand een bal om de spieren tussen het rijden door los te gooien. In de film koopt ze echter in het benzinestation een frisbee. Ook maakt Rex een foto van het tankstation en schrijft hier meteen een boodschap bij. In het boek doet hij dit niet. Een derde verschillend detail heeft te maken met de voorbereidingen van Raymond. In het boek vraagt hij eerst de weg naar het postkantoor, in de film vraagt hij meteen de weg naar Prisunic. Nog een belangrijk verschil situeert zich in de jaren na de verdwijning. Rex wordt in het boek gebeld door de televisie voor een telefonisch interview. In de film komt Rex echt op de televisie.

Naast de details die verschillen, zijn er ook een aantal belangrijke verschillen. Het tweede deel van het boek gaat over Lieneke en Rex. Een aantal jaar na de verdwijning gaan ze samen op vakantie naar Marina di Camerota. Ze hebben een gesprek over de verdwijning van Saskia op restaurant en meteen daarna vraag Rex Lieneke ten huwelijk. In de film hebben ze dit hele tweede deel aangepast. Rex en Lieneke zijn ook in het buitenland, maar niet met vakantie. Ze hebben in Frankrijk afgesproken met iemand die beweert meer te weten over Saskia's verdwijning. Dit toenaderingselement is enkel in de film waar te nemen. Het einde van de film is helemaal hetzelfde als het einde van het boek. Sommige delen uit het derde deel van het boek (het deel over Raymond) komen pas op het einde van de film aan bod. Bovendien worden de voorbereiding van Raymond doorheen de hele film verspreid.

Het gouden ei van Tim Krabbé is een inspiratiebron geweest voor vele films. Na de oorspronkelijke film Spoorloos werd er ook een Amerikaanse remake gemaakt: The Vanishing. Het verhaal van Krabbé is hier duidelijk herkenbaar, maar er zijn ook vele verschilpunten. Zo heeft deze film wel een happy end en wordt de Amerikaanse Rex, Jeff, op het einde gered door zijn nieuwe liefde. Ook de film Buried met Ryan Renolds heeft verdacht veel weg van Het gouden ei.