Duet met valse noten

Bart Moeyaert

Eerlijk is eerlijk, het is niet de eerste keer dat ik Duet met valse noten las. Zo'n kleine 10 jaar geleden nam ik het boek voor het eerst vast. Ik heb ervan genoten van de eerste tot de laatste noot. Nieuwsgierigheid prikkelde me dan ook wanneer ik dit boek in de boekenlijst zag staan. Zou het mij, bijna een decennium later, nog steeds raken? Kon het boek me nog steeds bekoren nu ik al een tijdje de puberfase ontgroeid ben? Ik nam de proef op de som en begon pagina voor pagina het boek opnieuw te lezen ...

Maandagmorgen op weg naar school zag ik twee meisjes tegen de grond vallen. Hun stuurstangen haakten in elkaar, één meisje gilde schril en daar lagen de fietsen. Rik schoot in de lach, maar sloeg meteen zijn had voor zijn mond. Hij kwam naast me rijden en zei: 'Hé, Lander, heb je dat gezien?' Ik zei: 'Nee,' om hem te pesten, en stak de straat over naar de schoolpoort. We stalden onze fietsen in het hok en liepen het schoolplein op, wat vroeger dan gewoonlijk. Hier en daar liepen jongens en meisjes te slaapwandelen, nog te moe voor wilde spelletjes. Aan de overkant, in een hoek van het schoolplein, scandeerden een paar jongens 'Wij willen bloed!' Ze troepten samen. Het waren natuurlijk Alex Degroot en zijn kliek die er de hand in hadden. Een ezel vond ik hem, of een baviaan, die doet ook zo idioot. Op alles had hij kritiek, altijd maar opscheppen: dat hij zuipt als een Zwitser, rookt als een Turk, en achter de meisjes aan zit als ... als ... nou ja. 'Bracht mammie je naar school? O, waar is pappie dan?' Ze pestten een meisje dat ik nog nooit eerder op school had gezien. Ik gaf Alex een por tussen zijn ribben. 'Toe nou, Alex, laat haar met rust.' Alex keek om en grijnsde breed.

Vanaf de eerste pagina, neemt Bart Moeyaert je mee. Toen ik het boek voor het eerst las, nam hij me in gedachten mee naar mijn eigen middelbare school. De bedwelmende geur van puberzweet en vocht van de sportzaal, de doordringende stank van de eetzaal, het kabaal op de speelplaats, het tienerdrama ... Elke jongere heeft op school wel een ellendig nest rondlopen zoals Alex Degroot en heeft net zoals het hoofdpersonage, Lander, de eerste echte verliefdheid mogen ervaren. Deze mogelijke inleving maakt het boek zo sterk. Het is herkenbaar voor iedereen. Zelfs nu nog, zoveel jaar later, werd ik terug gekatapulteerd naar mijn eigen herinneringen uit de middelbare school. Ook de humor die Moeyaert gebruikt en de wijze waarop hij de tienerliefde omschrijft, maakt het boek geweldig.

Maar het volgende uur was anders. Onze lerares godsdienst, Gotje, was een pracht van een vrouw. Ze borrelde van energie en had een lach die klaterde als de Niagara-watervallen. Ook de leerstof was leuk. Ik, een speurtocht naar jezelf, zo noemde Gotje haar lessen. Die les moesten we onszelf beschrijven. Ik schreef net ik ben een dromer, toen het gebeurde. Na een bescheiden klopje op de deur kwam Vervaecke binnen. 'Dit is ...' zei hij, en hij wenkte uitnodigend naar de gang, 'dit is Liselot Heyneman.' Daar stond ze. Er ging een schok door mijn hoofd. Alsof ik een dreun op mijn neus kreeg. Alex Degroot, die voor me zat, grinnikte en tikte op mijn tafeltje. 'Arme stakkerd, geef haar een pakkerd,' gniffelde hij.

Duet met valse noten gaat over de pure, prille, tienerliefde. Bij Lander en Liselot is het liefde op het eerste zicht. Ze starten een relatie en al snel zijn ze onafscheidelijk. Zo houdt Liselot ervan om Lander te vergezellen naar zijn toneelrepetities. Als een hoofdrolspeelster door een ongelukje moet afzeggen, neemt Liselot haar plaats op het podium over. Ze beleven een fantastische tijd op en naast het podium. Na de kerstvakantie zijn Lander en Liselot erg blij om elkaar terug te zien, maar al snel ontstaat er een ruzie over de voorbereidingen van het schoolfeest dat gaat komen. Een eerste barstje in hun pril liefdesgeluk ...

Kon Duet met valse noten mij nog steeds bekoren bijna 10 jaar later? Ja, zeker! Ik heb ervan genoten. Opmerkelijk is dat de beelden in mijn hoofd bij het lezen exact dezelfde zijn als die van 10 jaar geleden. Ik flitste opnieuw terug naar mijn eigen middelbare school. Hoewel de herinneringen misschien minder vers zijn dan 10 jaar eerder, zijn de beelden nog steeds levendig. Zoals Bart Moeyaert zelf zei in zijn nawoord, 'De mode is anders dan vroeger, de muziek is veranderd, maar mode en muziek zijn de buitenkant. De binnenkant - de onzekerheden, de dromen, de ideeën van jongeren - blijft hetzelfde. Een hart gaat nog altijd sneller slaan als het verliefd is.' Uit bepaalde elementen kan je afleiden dat het boek inderdaad in 1983 geschreven is. Andere mode en muziek, smartphones bestonden nog niet en iedereen telefoneerde met de vaste lijn. Maar de liefde, die blijft inderdaad altijd hetzelfde.

Dit is het eerste boek dat Bart Moeyaert ooit schreef. Bewonderenswaardig om dit meesterwerkje op 16-jarige leeftijd al gepubliceerd te hebben ... Op het eerste zicht vertelt Duet met valse noten een banaal liefdesverhaal over prille puberliefde, maar Moeyaert maakt het verhaal zo realistisch dat het pas echt interessant wordt. Ook zitten er meer thema's verscholen in het grote liefdesthema. Het boek gaat ook over het verwerken van verlies en leren omgaan met een beperking. Bovendien raakt Bart Moeyaert ook de kwetsbaarheid van die eerste liefde aan. Want vaak gaat prille liefde ook gepaard met liefdesverdriet. De achterflap liegt dan ook niet: 'De eerste liefde - van de eerste hartkloppingen tot de laatste schok.' Prachtig!