Op stap
Theater: De Driestuiversopera
Recensie 1
Tutti Fratelli's schurende stem krabt aan je ziel
Tien jaar na de start van haar sociaal-artistieke project Tutti Fratelli kiest Reinhilde Decleir opnieuw voor De Driestuiversopera. Het resultaat: koude rillingen, tranen in de ogen.
Toen Bertolt Brecht en Kurt Weill hun Driestuiversopera schreven in 1928, wilden zij niet meer of niet minder dan een "nieuwe vorm van muziektheater" ontwikkelen. Of dat geslaagd is, zal een eindeloze discussie blijven. Maar het succes was gigantisch en de uitvoeringsmogelijkheden - van opera tot popconcert - bleken haast onbeperkt. De opera was tien jaar geleden de openingsproductie van Tutti Fratelli, het sociaal-artistieke project van Reinhilde Decleir. Voor hun jubileum in de nieuwe Antwerpse Elisabethzaal drong een herneming zich op.
Is De Driestuiversopera werkelijk een sociaal-artistiek werk? Zeker niet uitsluitend. Het oorspronkelijke opzet was ook commercieel. Maar dat hij voor een sociaal-artistieke aanpak geschikt is, heeft Reinhilde Decleir nu afdoende bewezen.
De hoekige muziek, het tegelijk cynische en ontroerende verhaal, de gebroken personages: dat alles is als het ware een afspiegeling van armoede en ongelijkheid. Schurende stemmen krabben aan je ziel. Een al te groot gebaar getuigt van breekbaarheid. Dansjes zorgen voor groepsgevoel en spel laat ruimte voor individualiteit, ook als die niet van burgerlijk-psychologische aard is. Dat iemands zwakte in zo'n voorstelling even belangrijk is als zijn of haar sterkte: dat is een levensles.
Mysterieus fenomeen
Niets is af aan deze voorstelling en net dat is haar kracht. Elke afwijking van de norm - zogenaamd 'mekkervibrato', onzekere intonatie, geschmier, onhandigheid, noem maar op - wordt omgebogen naar een karaktertrek van het personage. Dat alle medewerkers de kans krijgen (of gedwongen worden?) boven zichzelf uit te stijgen, maakt dat je zelfs van iets wat je normaal als sentimentaliteit zou afbranden, koude rillingen of tranen in je ogen kunt krijgen. Een mysterieus maar ongemeen overtuigend fenomeen.
De eerste horde van het sociaal-artistieke werk, de empowerment van de deelnemers, is daarmee in elk geval met vlag en wimpel gehaald. Maar de laatste toetssteen blijft natuurlijk het effect op het publiek. Hebben zij dit signaal gevoeld? Of geldt nog altijd wat Canetti na de eerste voorstelling in 1930 schreef: "De mensen bejubelden zichzelf en voelden zich goed. Eerst kwam hun vreten en dan kwam hun moraal. Niemand van hen had het beter kunnen zeggen." Je kunt alleen maar hopen dat hij ongelijk had, maar de tijden zijn er niet naar.
Bron: Moens, S. (6 juni 2017). Tutti Fratelli's schurende stem krabt aan je ziel. Opgeroepen op 20 januari 2018, van De Morgen:https://www.demorgen.be/podium/tutti-fratelli-s-schurende-stem-krabt-aan-je-ziel-bceaf755/
Recensie 2
Tutti Fratelli herneemt de Driestuiversopera
Beluister via volgende link:
https://klara.be/tutti-fratelli-herneemt-de-driestuiversopera.
Bron: Bergé, P. (2 juni 2017). Tutti Fratelli herneemt de Driestuiversopera [audiofragment]. Opgeroepen op 20 januari 2018, van Klara.be: https://klara.be/tutti-fratelli-herneemt-de-driestuiversopera.
Eigen beleving
De Driestuiversopera
De Driestuiversopera, bedelaarsopera, luizenopera ... het beestje heeft reeds vele namen gekregen. En die namen zeggen eigenlijk al genoeg. Kurt Weill en Bertolt Brecht wilden hiermee een nieuwe vorm van opera maken. Een mengeling van jazz en opera, voor alle burgers. Volgens musicoloog Pieter Bergé (2017) ligt hierin het geheim van hun succes. Het hele stuk is gebaseerd op herkenbaarheid. Tien jaar geleden, bij de start van het sociaal-artistieke project, waagden Tutti Fratelli en Antwerp Symphony Orchestra zich aan deze luizenopera. Om het tienjarige bestaan van het toneelgezelschap te vieren, voerden ze de opera opnieuw op. Het resultaat? Een smeltkroes van zang, muziek, dans en toneel.
In het prachtige decor van de Bourlaschouwburg, wachtte het publiek ongeduldig in de zachte rode stoeltjes. De tickets waren aan een recordtempo uitverkocht waardoor het gezellig druk was in de zaal. Een atypische opera zonder beroepsspelers in een klassiek operadecor, wat gaat dat geven? Mijn gezelschap was alvast laaiend enthousiast over eerdere producties. Zij konden dan ook niet wachten tot de lichten doofden en Mackie Messer zijn stem in het donker weerklonk. Een beetje schurend en rauw, maar vooral erg plat Antwerps. Dit verhoogde natuurlijk de herkenbaarheid voor het merendeel van het publiek, maar maakte het ook moeilijker te verstaan. Gelukkig verstond ik de belangrijkste en bekendste zin van het hele stuk wel: 'Hoe da ge et oek draait of oe da ge et oek keert, eerst koemt et vreten en dan pas den moraal.'
De Driestuiversopera gaat over bedelaars en kleine criminelen. Een opera van luizen in de pels, over hen die op hun centen letten en tegelijk hun messen wetten. Dit doet ook het hoofdpersonage Mackie Messer, een meesterbandiet. Hij trouwt stiekem met Polly Peachum, de dochter van een beruchte bedelaarskoning. Die is absoluut niet tevreden met het huwelijk en wil Messer zo snel mogelijk achter de tralies zien. Wat volgt is een heksenjacht op Messer en een omgekochte politieambtenaar die de doodstraf voor Mackie Messer eist ... Hoewel er tijdens het hele stuk gezongen, gedanst, gezwansd en gelachen wordt, wil het onrechtstreeks ook een spiegel voorhouden. Het leven is niet eerlijk en de realiteit is hard. De acteurs, die vaak zelf een moeilijk leven achter de rug hebben, ademen deze zwaarmoedigheid uit. Dit maakt alles nog specialer.
Tutti Fratelli, het sociaal-artistiek project van Reinhilde Decleir, maakt al 10 jaar lang opmerkelijke theatervoorstellingen met een bont gezelschap van acteurs, waaronder veel kansarmen. De acteurs zijn geen beroepsspelers en dit geeft een extra dimensie aan het spel. Theater over mensen aan de rand van de maatschappij door mensen aan de rand van de maatschappij dus. Hoewel De Driestuiversopera oorspronkelijk vooral commerciële doeleinden, vormde Reinhilde Decleir, zoals ook De Morgen (2017) vermeldt, dit perfect om tot een sociaal-artistiek werk. Moest dit stuk gespeeld worden met echte beroepsspelers, dan zou het resultaat ongetwijfeld anders zijn. De zang zou zuiver zijn en het acteerwerk perfect, maar de inleving zou serieus te kort schieten. Niemand kan de zang- en acteerprestaties van deze acteurs evenaren. De charme, het herkenbare en het overtuigende zit net in de imperfectie. "Niets is af aan deze voorstelling en net dat is haar kracht," schrijft De Morgen. Ik kan niet anders dan het hiermee eens zijn.
De gesprekken tussen de toeschouwers na afloop van het stuk waren erg wisselend. Sommigen vonden dit stuk minder beklijvend en grappig dan andere voorstellingen, anderen waren diep onder de indruk. Hoewel de reacties dus wisselend waren, was er toch een algemeen gevoel van bewondering. Een oprechte dosis respect voor de spelers die hun hart en ziel in dit stukje burgeropera legden: chapeau!
Theater: Het kleine sterven
Recensie 1
HETPALEIS haalt met 'Het kleine sterven' een magneet van een stuk in huis
The Play = Het kleine sterven
Gezelschap = HETPALEIS
In een zin = Dit is theater dat jongerenharten als een magneet aan zich bindt. Dankzij de vorm, de weelderige maar herkenbare taal én het warme spel. De perfecte voorstelling voor jongeren die hun hart (nog niet) aan het theater verloren.
Hoogtepunt = De scène waarin Hannah het leven niet meer ziet zitten en het decor afbreekt. Grappig én hartverscheurend.
Quote = 'Ik streel u, eerst met mijn wimpers en dan pas met mijn vingers'
Meer info: www.hetpaleis.be
Neen, niet alleen de camera is dolverliefd op Evelien Bosmans. Ook de horden jongeren die dezer dagen naar HETPALEIS afzakken om er Het Kleine sterven mee te maken. En je kunt het jonge volk onmogelijk ongelijk geven... Bosmans weet als geen ander met de camera te flirten én met de woorden die Dimitri Leue haar in de mond legt.
Sinds 2000 geldt er een ongeschreven wet in de theaterwereld: 'wie jongeren naar het theater wil lokken, voert Dimitri Leues toptekst Het kleine sterven op.' Leue schreef de tekst voor An Miller en zichzelf. Het verhaal is sober maar ontroerend mooi: een jong koppeltje wordt geconfronteerd met ziekte en neemt een radicaal besluit dat even gruwelijk als teder is: de jongen begeleidt het meisje tot de allerlaatste snik op de meest liefdevolle manier ooit. Een romantischer manier om met jongeren een gesprek over het leven en de dood, stervensbegeleiding en zelfs euthanasie te praten is er niet.
Leue toont zich in die tekst een meer dan (en soms iets té) enthousiaste taalbuitelaar. Hij laat Seppes goochelen met taalgrapjes. Die mopjes doen soms knullig aan, soms ongemakkelijk maar - dat is het belangrijkste - ze redden Hannah en Seppes telkens uit de lastige momenten.
Anno 2016 ensceneert Leue zijn tekst met Bosmans en Lucas De Wolf in de hoofdrollen. De scène wordt gedomineerd door een blauw doek waarboven een projectiescherm hangt. De Hannah en Seppes van 2016 spreken niet alleen af aan de haven van Antwerpen. Ze communiceren, uiteraard, ook via Skype, Instagram en WhatsApp. Slim gezien van Leue. Hoe strik je 'de beeldgeneratie'? Met filmbeelden. Maar, de filmbeelden waarmee hij hen strikt zijn van een onbeschaamde, romantische schoonheid. Soms realistisch, soms ontwapenend abstracht. Prachtig gefilmd door Ann-Julie Vervaeke. Spel en filmbeelden worden bovendien stevig met elkaar verbonden door de zachte pianoklanken van Antoon Offeciers.
Toen ik de voorstelling bijwoonde, zat de zaal nokvol woelige jongeren. Die drukke zaal werd echter muisstil vanaf het eerste beeld (een close-up van Bosmans die een vinger tegen de mond houdt terwijl ze als Hannah aan het Skypen is met Seppes) en bleef dat tot de laatste seconde. Dat zegt genoeg. Dit is theater dat jongerenharten als een magneet aan zich bindt. Dankzij de vorm, de weelderige maar herkenbare taal én het warme spel. Bosmans' strafste scenes zijn de vele scènes waarin ze met de camera kan flirten. De sterkste scènes van De Wolf - die op de filmbeelden soms iets te extravert speelt - zijn deze waarin hij voluit toneel kan spelen en de camera mag vergeten. Maar de twee tillen elkaar op en zetten samen een straffe prestatie neer. Dit is de perfecte voorstelling voor jongeren die hun hart (nog niet) aan het theater verloren.
Bron: Van Steenberghe, E. (10 oktober 2016). Het Paleis haalt met 'Het kleine sterven' een magneet van een stuk in huis. Opgeroepen op 2 november 2016, van:https://focus.knack.be/entertainment/podium/hetpaleis-haalt-met-het-kleine-sterven-een-magneet-van-een-stuk-in-huis/article-review-762301.html.
Recensie 2
Recensie Het kleine sterven
De scène leek wel een filmstudio waar een camera gericht was op een blauw scherm (in het jargon ook wel 'een blue key' genoemd) waarvoor de acteurs hun rol speelden. Via de wonderen der techniek werd dan al het blauw vervangen door een beeld dat ergens in Antwerpen was opgenomen. Zo zaten Hannah en Seppes gezellig aan de kaaimuur langs de Schelde zonder dat hiervoor een groots decor moest opgebouwd worden. Het gebruik van deze technologie gaf dus iets vertrouwds, maar had tegelijkertijd ook iets vervreemdend. Wanneer je naar het spel keek tegenover de blauwe achtergrond, kwam het erg kil en vervreemdend over. We moesten als toeschouwer dus kiezen voor welke versie we gingen. En in die keuze werden we gehinderd door een technische beperking. Er zat namelijk een te grote vertraging tussen de realiteit en de projectie waardoor het soms leek alsof we naar een slecht nagesynchroniseerde film zaten te kijken.
Dit was enorm jammer, want het leidde de aandacht af van de tekst die bij momenten echt pure poëzie bleek te zijn. Dimitri Leue is bij het schrijven van "Het kleine sterven" enorm speels en creatief omgesprongen met taal. Zonder ooit hoogdravend te worden, heeft hij de liefde proberen te omschrijven in tekstfragmenten die niet zouden misstaan in een boekje liefdesgedichten. Op andere momenten, wist hij dan weer gebruik te maken van goed gekozen beelden en kleine spitsvondigheden met taal. Neem bijvoorbeeld het moment waarop Hannah in de fleur van haar leven beseft dat ze fysiek plots enorm beperkt wordt door het falen van haar hart en dan zegt: "Nu mij iedere transpiratie ontzegd wordt, ben ik rijp voor inspiratie. Ik vrees dat ik slechts de taal heb om mijn lot te vieren. Want ja mijn lot is een potlot en iedere daad is gegom en gegom. En zo gom ik mijzelf weg door te doen."
Of wat dacht u van: "Ze zeggen dat men één wordt tijdens het bedrijven van de liefde. Wel, ik zeg u drie. Ge wordt drie. Eén gijzelf, twee de ander en drie iets anders, het andere, drie de liefde. Zo zijt ge dan drie eentjes genietend van dezelfde vijver. De vijver van het geluk. Maar in de vijver van het ongeluk zijt ge drie keer alleen. Eén keer met uw verdriet, één keer met uw pijn en één keer met uw zwaarmoedigheid." "Het kleine sterven" bracht dus niet alleen het spel der taal, maar had ook inhoud. Het durfde ook filosoferen over de eindigheid van het bestaan en de bitterheid van het noodlot. Het confronteerde het publiek met de vraag: "Vergeten we soms niet een beetje te leven in het hier en nu?" En toch werd het nooit te zwaarmoedig. Net op tijd kwam er telkens weer een woordgrapje. Soms een beetje flauw en voorspelbaar, maar net goed genoeg om de spanning te breken en de juiste sfeer te behouden.
En die sfeer werd uiteraard ook gezet door de muziek van Antoon Offeciers. Hij speelde bij de verschillende beeldfragmenten die geprojecteerd werden steeds een passende melodie die soms rust, maar net als bij een soundtrack ook spanning en onrust op wist te wekken. Beeld en klank vormden een ware symbiose en waar de woorden van Dimitri ophielden, vertelden de melodieën van Antoon hun deel van het verhaal. Het mag hier ook gezegd worden dat Ann-Julie Vervaeke hele mooie videobeelden had aangeleverd. Het waren telkens fragmenten van enkele minuten waarvan men de kwaliteit zodanig had aangepast dat het echt het gevoel van een home-video mee kreeg.
Meer nog dan live op het podium straalde de liefde, de tederheid, de eenzaamheid en het verdriet uit de acteerprestaties. Soms was daar echt niet veel voor nodig. Een van de mooiste scènes was juist dat fragment waar er het minst gebeurde. We zagen twee in elkaar verstrengelde, naakte lichamen in het gras liggen en de enige actie die te bespeuren was, was een langzame, kleine beweging van de hand. Doe daarbij nog een romantisch stukje muziek van Antoon Offeciers en meer hadden we echt niet nodig om een vrijscène geïllustreerd te zien. Subtiel en verhuld is soms echt veel mooier dan expliciet.
Waar Evelien Bosmans en Lukas De Wolf in de videofragmenten een perfect geloofwaardig verliefd, jong koppel wisten neer te zetten, was het live op het podium niet altijd even overtuigend. Lukas miste soms een beetje enthousiasme om de speelste taalvirtuositeit en romantische frivoliteit geloofwaardig over te brengen. Hij was net iets te gereserveerd. Voor de rest leverden Evelien en Lukas een hele mooie prestatie. Evelien had bij momenten een erg indringende en sprekende blik in haar ogen die in de close-ups goed tot hun recht kwam. Beiden maakten ze vlot de overgangen van vreugde naar frustratie naar hopeloosheid en terug naar troosten waardoor het stuk te allen tijde erg authentiek bleef. Evelien en Lukas wisten ondanks de zwaarte van de thematiek ook de naïviteit en de speelsheid van verliefdheid over te brengen onder het motto: Laten we met liefde morsen.
"Het kleine sterven" was een lekker langzame voorstelling waarin naar hartenlust gespeeld werd met taal en emotie. Het gebruik van moderne technieken en het feit dat het over een jong koppel ging, maakte het stuk ook aantrekkelijk voor een jongere generatie. Al moeten we daarbij de vraag stellen of de jeugd van tegenwoordig de vele referenties naar de bijbel nog zullen verstaan. Gelukkig waren die niet essentieel om het verhaal te kunnen volgen. De voorstelling was indringend, emotioneel, filosofisch, ... maar bovenal was "Het kleine sterven" gewoon heel erg mooi.
Bron: Siereveld, S. (28 september 2016). Recensie Het kleien sterven. Opgeroepen op 2 november 2016, van Concertnews: https://www.concertnews.be/recensietonen.php?id=3299&kop=Het kleine sterven&waar=HetPaleis
Eigen beleving
Het kleine sterven
Het kleine sterven heeft veel weg van een moderne mix van
West side story en Romeo en Julia. Het verhaal schetst het intens geluk van een
prille verliefdheid. Seppes en Hannah zijn dolverliefd. Ze verrassen en plagen
elkaar zoals het een jong koppel beaamt. Aan hun geluk lijkt geen einde te
komen tot Hannah ontdekt dat ze ongeneselijk ziek is. Haar hartslag mag niet
boven de 110 gaan anders sterft ze. Kiest ze voor een leven lang gematigd leven
of gaat ze nog een keer voluit voor het leven? De titel Het kleine sterven: een poging om drie dagen niet te zijn, kon dan
ook niet beter gekozen zijn.
'Een multidisciplinaire voorstelling', zo wordt Het kleine sterven omschreven in de recensie van Concernews. Ze slaan hiermee de nagel op
de kop. Het was een puur genot voor het oog, het oor en het hart. De humor,
poëtische voorstellingen en de ondersteunende beelden, maakten dat het stuk
perfect past binnen de leefwereld van de hedendaagse jongere. Hoewel het stuk
al 16 jaar geleden voor het eerst opgevoerd werd, is het vandaag actueler dan
ooit tevoren. Jongeren worden immers meer en meer met de dood en ongeneeslijke
ziektes geconfronteerd. In de recensie van Knack
staat dat de (taal)mopjes soms knullig en ongemakkelijk aandoen. Dit was
volgens mij inderdaad het geval. Er was een overdosis aan woordspelingen en
taalmopjes, zelfs op ongepaste momenten. Wanneer Hannah er bijvoorbeeld
helemaal onder door zit en ervoor kiest om te sterven, werden er mopjes
gemaakt. Dit werd door het jonge, puberale publiek onthaald met luid gelach. Zo
werd het moeilijk om volledig 'in het verhaal te zitten' en je in te leven.
Op de scène stond een blauw doek
waarboven een projectiescherm hing. Hier werden onder andere achtergronden op
geprojecteerd. Maar, volgens de recensent van Knack, ook gesprekken tussen Hannah en Seppes via Skype, Instagram
en WhatsApp. Dit had ik tijdens de voorstelling niet door. Ik interpreteerde
deze beelden als een videodagboek. De beelden waren wel sterk en spraken aan,
maar dat het om communicatie via sociale media ging, mocht iets duidelijker
belicht worden. De prachtige muziek fungeerde als een soort lijm die het spel
en de filmbeelden uitstekend met elkaar verbond. Waar het spel me niet echt
raakte, deed de muziek dit wel.
De eindscène waarbij het blauwe
inktkunstwerk van Seppes verandert in een rood schilderij is erg sterk en
symbolisch. Dit kunstwerk betekende immers de start van de relatie en dit begin
werd meteen ook het einde. Het rode (bloed?) vloeide uiteindelijk over in het
blauwe kunstwerk. Betekende dit dat Hannah echt gestorven was? Of was er een Romeo en
Julia-achtig einde waarbij Seppes Hannah vergezelde naar de dood en
uiteindelijk ook zelfmoord pleegde? Of vertegenwoordigde dit hun uitgestorven
liefde? Allemaal vragen waar de toeschouwer na afloop mee bleef zitten. Slim
bekeken, mysterie werkt. Ik heb er nog lang over nagedacht.
Ik vond het een mooi stuk. Ik heb ervan genoten. Niet meer, maar zeker ook
niet minder. Het raakte me niet zoals ik aanvankelijk verwachtte. Lag dit aan
het storende gelach van het publiek, mijn eigen leeftijd, te hoge
verwachtingen of de overdosis aan taalmopjes? Ik heb lang over deze vraag
nagedacht, maar heb nog steeds geen antwoord gevonden. Of iets raakt of niet,
hangt van vele factoren af. Het is een gevoel dat je overvalt zonder enige
aankondiging. Dat het mij niet raakte, doet echter niets af aan de kwaliteit
van het theaterstuk zelf. Ik kan me perfect inbeelden dat jongeren hier wel
door geraakt worden. Zij worden immers op die leeftijd geconfronteerd met de
eerste, échte, overrompelende liefde. Zij zullen zich dus beter kunnen inleven.
Bovendien werden er in dit modern liefdesverhaal thema's zoals euthanasie en
ongeneeslijke ziektes besproken. Dit stuk zou dus perfect als culturele
schooluitstap kunnen dienen. Later in de nabespreking kunnen de woordspelingen
en de theatertekst besproken worden. Maar er kan ook oog zijn voor de
maatschappelijke zijde bij het bespreken van de thema's. Het Kleine sterven: een knap stukje theater
vol woordspelingen die zowel ontroerend als grappig zijn én perfect didactisch
materiaal binnen een les Nederlands.
Het was een feest voor de poëtische liefhebber van het woord. Maar overdaad
schaadt. Het stuk had me wellicht meer kunnen raken wanneer het ingetogener gebracht werd. Ik hou enorm van
puurheid, en dit miste ik af en toe. Te veel flitsende beelden, te veel
sprongen in de tijd, te veel poëzie, te veel liefde, te veel (ongepaste)
mopjes, te veel gelach, ... Tja, te is nooit goed, behalve in tevreden.
Theater: Mémé de peetmoeder
Recensie 1
KOPERGIETERY creëert donker heimatdrama voor 16+ Mémé - De peetmoeder
Jan Sobrie schildert een familie-epos dat 'tragikomisch' heet te zijn maar waaraan zich lelijk te snijden valt. Mémé - De peetmoeder is klassiek van opzet en snit, maar rijk in kleur en uitwerking.
Voor de grote wereldproblematieken moet je niet bij auteur Jan Sobrie zijn. Zijn terrein is dat van de kleinmenselijke intrige, nogal vaak gesitueerd in de verstikkende bubbel die 'familie' heet. Zijn personages zijn slagerszonen, kleine ondernemers of bloementelers, ze zijn in taal en mentaliteit geworteld in de Vlaamse heimat en veelal gesjareld door het leven. Maar onder hun kibbelarijen schuilt telkens een dieperliggend drama. In De peetmoeder is dat het fatale verlangen om boven de middelmaat uit te stijgen.
De personages lijken weggelopen uit een wellmade play, maar ze zijn te ambigu om louter typetjes te zijn. Neem nu het contrast tussen de broers Van Eeckhout, troonopvolgers van het bloeiende tuinbouwbedrijf Van Eeckhout. Ja, de een is door zijn verwekker aangeduid als winner; de ander van bij de geboorte een miskweek. Maar Laurent (Sobrie) is niet de patser die hij zou willen zijn, en denk bij 'kneusje' Luc (Lukas Smolders) niet aan een zieligaard, veeleer aan een clown met opengesneden grijns.
Ambigu
De re-enactments waarmee deze Luc de vernederingen naspeelt die hem zijn aangedaan geven een huiveringwekkende inkijk in de diepte van een aan flarden gescheurde ziel. Ook Mémé (Reinhilde Decleir) is niet de brave bomma die je haar makkelijk zou aanmeten - haar melancholische absencekes ten spijt weet deze peetmoeder verdomd goed wat snoeien is.
Dan is er nog Laurents verloofde Maxence (Laurence Roothooft), een ware Lady MacBeth, maar zo verknipt door haar verleden dat je begrijpt dat haar systeem enkel schakelstand 'overleven' kent. Eén keer per jaar brengt de traditionele familiefoto hen samen. De mededeling dat Memé wil stoppen met de zaak en dat Maxence een kind verwacht opent een put vol schuldige verwijten, geprojecteerde verlangens en diep gekoesterde wraakgevoelens.
Griezelscènes
Sommige 'huiselijke taferelen' nemen de vorm aan van beklemmend uitgelichte griezelscènes, geplukt uit een onderbewuste wereld waar de rot ver gevorderd is. Dat gebeurt niet zelden dankzij de kunsten van scenograaf Giovanni Vanhoenacker: het moment waarop de veranda rond Memé en de boreling zich samenvouwt tot een intiem prieeltje is adembenemend.
Het had een hoopvol beeld kunnen zijn over het leven dat doorgaat; in plaats daarvan is het een beklemmende huis clos. Dit allerkleinste Van Eeckhout-lootje is gedoemd, beladen als het is met de fouten en verwachtingen van haar voorgangers. Aan zijn familie ontsnapt men niet. Vintage Jan Sobrie.
Bron: Coussens, E. (4 november 2016). Kopergietery creëert donker heimatdrama voor 16+: Mémé de peetmoder. Opgeroepen op 1 december 2016, van De Morgen: https://www.demorgen.be/podium/kopergietery-creeert-donker-heimatdrama-voor-16-b999aa9fa/.
Recensie 2
Recensie Meme de peetmoeder
Het is niet eenvoudig om een theaterstuk voor jongeren te maken met daarin een beladen thema als rouwverwerking en het grappig te maken zonder daarbij afbreuk te doen aan het onderwerp. Met "Mémé - De Peetmoeder" was men daar wonderwel in geslaagd. Al van in het begin lieten auteurs Johan De Smet & Jan Sobrie weten dat de dood van Viola als een erg traumatische ervaring een enorme bres geslagen had in de verschillende relaties binnen het gezin Van Eeckhout. Geleidelijk aan werd dan telkens een volgend tipje van de sluier opgelicht tot we uiteindelijk bij de werkelijke toedracht kwamen. Een mooie spanningsboog werd over de voorstelling heen getrokken terwijl we stilaan veel beter de persoonlijke situaties van de personages gingen begrijpen.
Het verhaal draaide eigenlijk rond de relatie tussen de broers Luc en Laurent die elkaar al een jaar niet meer gezien hadden. Luc Van Eeckhout, vertolkt door Lukas Smolders, was als oudste zoon altijd op het familiebedrijf gebleven om voor de planten, de zaak en zijn moeder te zorgen. Hij was sociaal gestoord en niet het helderste licht aan het firmament. Laurent , gespeeld door Jan Sobrie, was de man van de grote ideeën en de jacht naar het grote geld. Hij leefde volgens het motto: "Mij pa zei altijd: "Geld alleen maakt niet gelukkig. Ge hebt ook goud nodig." Iedereen wil geld. What the fuck. Iedereen wil geld. Daarom noemen ze het: geld. Iedereen die zegt ik wil geen geld, is ne fucking leugenaar." Hij is dan ook erg geschokt om te vernemen dat zijn ma wil stoppen met de zaak en er over denkt alles op naam van zijn oudere, maar zwakkere broer Luc over te schrijven.
De spanning tussen de broers leidde tot erg hevige woordenwisselingen die erg bitsig waren en heel vaak doorspekt waren met dingen uit het verleden. Het was erg herkenbaar hoe ze als volwassenen verwijten naar elkanders hoofd smeten in de trend van: "Maar toen jij jarig was, kreeg jij ... en ik mocht niet ..." Het leek wel een bende kleine kinderen, maar het illustreerde wel hoe ze beiden leefden met de ballast van het verleden. In het heetst van de strijd gebruikte Laurent zijn ultieme wapen: hij gaf Luc de schuld van Viola's dood. Het ging er best wel hevig aan toe en toch bleef de broederliefde op de achtergrond toch doorschemeren. Wat als een ruzie begon, vloeide wel eens uit in het ophalen van mooie jeugdherinneringen. Was het hemd dan toch nader dan de rok?
Een geweldig sterke scène was die waar Lukas Smolders op een bepaald moment het feitelijke verhaal deed van wat er zich 35 jaar geleden nu werkelijk had afgespeeld bij het vijvertje. Hoe hij achteraf behandeld werd door zijn vader en hoe dit alles verklaarde hoe hij uiteindelijk was geworden tot wie hij nu was.
En dat het heden de sporen draagt van het verleden, was ook zo voor het personage van Maxence. Laurence Roothooft mocht hiervoor in de huid kruipen van een gevoelloze, manipulatieve bitch die openlijk uit was op het geld van de familie en dat niet eens onder stoelen of banken stak. Hoewel ze iets met psychologie gestudeerd had, was ze de diepgang van een druppel water. Laurence mocht zich voor deze rol volledig laten gaan en vooral de scène waarin ze het had over de wax-beurt bij haar schoonheidsspecialiste was erg plastisch en ronduit hilarisch. Maar ondanks dat Maxence met kop en schouders het meest oppervlakkige karakter van alle personages had, wisten auteurs Johan De Smet & Jan Sobrie haar toch diepgang te geven. In een gesprekje dat ze had met Mémé, konden we even achter haar masker kijken en wekte ze toch sympathie en medeleven op.
En dat was dan ook de rol van Mémé in de familie: het rustpunt zijn, de lijm tussen de personages, de stem van het geweten en een bron van wijsheid. Reinhilde Decleir kroop in de rol van Mémé en liet haar gedurende het stuk evolueren van een hulpbehoevende, licht dementerende vrouw die zat te mijmeren bij haar bonsaiboompje tot een steunpunt waar de rest op kon bouwen; de vrouw die de beslissingen nam om de familie te redden. Zij was het die tussen de ruzies van de broers met een sneer naar de maatschappij kwam en het ongebreidelde streven naar geld en macht veroordeelde. Zij was het die bij het snoeien van haar bonsai een levensles meegaf met een opmerking als: "We zouden dat wat meer moeten doen, den ballast wegknippen." Ondanks haar leeftijd en het feit dat ze echt wel besefte dat ze af en toe stilaan wel wat hulp nodig had, was ze zonder twijfel de "peetmoeder" die de koers van de rest van de familie mee ging bepalen.
Bron: Siereveld, S. (26 november 2016). Recensie Mémé de peetmoeder. Opgeroepen op 1 december 2016, van Concertnews: https://www.concertnews.be/recensietonen.phpid=3336&kop=Meme+de+peetmoeder&waar=HetPaleis
Eigen beleving
Mémé de peetmoeder
Familie kies je niet. Dit is wat wellicht iedereen dacht na afloop van Mémé de peetmoeder. Deze voorstelling deed mensen terugdenken aan hun eigen familievetes, herinneringen en verdriet. Er werd een spiegel voorgehouden waardoor de toeschouwers geconfronteerd werden met zichzelf. Sommige mensen vielen elkaar na afloop huilend in de armen, anderen keken elkaar bemoedigend toe. Verschillende thema's kwamen in het stuk aan bod waardoor iedereen wel een stukje van zijn eigen familiehistorie herkende. Familieruzies, minderwaardigheidscomplexen, verstoten kinderen, rouwen en afscheid nemen, zijn nog maar een deel van de onderwerpen in Mémé de peetmoeder. Jan Sobrie creëerde een aangrijpend verhaal over een verscheurde familie bloementelers. Elks hebben ze een eigen leven opgebouwd, maar eens per jaar komen hun wegen terug samen. Dan nemen ze een familiefoto bij de, voor hen symbolische, bonsaiboom.
De twee broers Van Eeckhout zijn uitgegroeid tot twee totaal verschillende persoonlijkheden. Het verleden heeft hen gevormd tot wie ze nu zijn. De oudste broer, Luc, kan best omschreven worden als een 'kneusje'. Een eenzaat die de zorg voor zowel het tuinbedrijf als zijn moeder op zich neemt. Ook heeft hij een serieus minderwaardigheidscomplex en probeert hij het leven cynisch te trotseren. Het contrast met zijn jongere broer Laurent kan niet groter zijn. Hij ontpopte zich tot een rasechte geldwolf en doet zich voor als een succesvolle zakenman. Ook zijn vriendin Maxence is uit hetzelfde hout gesneden en komt openlijk voor haar hebzucht uit. Ze is het perfecte voorbeeld van de moderne vrouw die gehavend is door haar verleden. Ze raast als een gedreven wervelwind door de familie Van Eeckhout en brengt de familiebanden aan het daveren. Wanneer moeder Van Eeckhout bovendien bekendmaakt dat ze het familiebedrijf zal stopzetten, barst de bom helemaal.
Gedurende de jaren vulde de emmer der ellende zich. Door de fysieke handicap van Luc, het overlijden van de enige dochter 35 jaar geleden en de recent overleden vader Van Eeckhout, stroomt het emmertje stilaan over. De familie kampt met een onverwerkt verlies, schuldgevoelens en hebzucht. Deze spanningen zorgen ervoor dat de situatie steeds meer escaleert. De toeschouwer komt hierdoor meer te weten over de ware aard van de personages, het tragische ongeval van dochter Viola en andere duistere familiegeheimen. Iedereen die ooit al deel uitmaakte van een heftige familieruzie herkent de felle woordenwisselingen wellicht.
De zwarte humor van Reinhilde Decleir (moeder Van Eekhout alias mémé), de (prettig) gestoorde Maxence, het dolgedraaide zelfmedelijden van Luc en de geldjacht van Laurent maken de voorstelling zowel herkenbaar als bevreemdend. De familie staat op losse schroeven en de spanning bereikt een kookpunt. Dit is zonder twijfel herkenbaar voor velen. Elk huisje heeft immers zijn kruisje. Toch zorgt het compleet losgeslagen karakter van de familie en de onheilspellende sfeer in het tweede deel van de voorstelling voor een bevreemdend element. In de recensie van De Morgen wordt net dit tweede deel als griezelig omschreven. Bepaalde huiselijke taferelen komen inderdaad beklemmend over en hebben iets weg van een griezelscène. De onheilspellende spanning draagt hier wellicht tot bij. Vanaf het moment waarop de veranda zich samenvouwt tot een prieeltje worden de personages opgejaagd door spoken uit het verleden. De scène waarin Luc in een wit gewaad al rolschaatsend het levenseinde van moeder Van Eekhout inleidt, is naar mijn mening de meest bevreemdende. Aanvankelijk dacht ik zelfs dat het Luc zelf was die gestorven was en als geest de familie kwam tergen. Toch was dit een memorabele scène. De puzzelstukjes vielen steeds beter in elkaar en er werd stilaan toegewerkt naar het einde.
Het stuk is, net zoals de recensent van De Morgen aangeeft, ambigu. Niets is wat het lijkt er is steeds een onderliggende betekenis. Mémé mag dan wel lief en grappig lijken, ze weet alles van snoeien. Zowel van het snoeien van planten en bomen als het wegsnoeien van de ballast van het leven. Mémé fungeerde ook als rustpunt in de familie. Ze was, zoals in de recensie van Concertnews, de lijm tussen de personages, de stem van het geweten en een bron van wijsheid.
'Ge leert ne mens pas écht kennen als er geld mee gemoeid is. Alle maskers vallen af. Het achterste van elke tong krijgt men dan te zien. En die tong kan al ne keer wreed vuil zijn ... En giftig ... En genadeloos ... Er vloeien woorden waar men later spijt van krijgt ... Maar blijkbaar is geld al dat telt.' - Mémé
Mémé de peetmoeder is een zwarte tragikomedie vol herkenbaarheid. Ik heb gelachen tijdens de voorstelling, maar was op sommige momenten ook ontroerd door de herkenbaarheid. Ik kon me perfect inleven in elk personage omdat ze elk een karaktertrekje toonde waarmee ik me kon vereenzelfgen. Dit kan volgens mij echter enkel en alleen mits een nodige dosis levenservaring. Jongeren vanaf 16 jaar kunnen deze voorstelling bekijken, maar ze zullen er niet allemaal evenveel aan hebben. Dit stuk wordt immers mooier en zinvoller wanneer men het kan spiegelen op het eigen leven.
Deze voorstelling laat me niet los. Ik denk er nog vaak aan terug. Ik bekeek de voorstelling samen met mijn tante en nonkel. Wij werden zelf van zeer dichtbij geconfronteerd met een groot verlies. Na afloop van de voorstelling maakten wij deel uit van de groep mensen die elkaar bemoedigend aankeken. Het was een stukje theater om nog lang over na te denken.
